دام و طیور

تهویه حداقلی عبارت‌اند از حداقل میزان تهویه (جابه‌جایی هوا) لازم برای حفظ تمامی پتاسیل‌های ژنتیکی از طریق تامین مقادیر کافی اکسیژن، حذف مواد و گازهای زاید ناشی از رشد و سوخت و ساز از محیط پرورش طیور است. این سیستم باید مستقل از هرگونه کنترل دما باشد.
چالش حداقل تهویه در هوای سرد،
بسته به سیستم تهویه‌ای فارم مرغداری دارد و الزامات تهویه براساس زمان روز، سطح رطوبت داخل و خارج، دمای داخل و خارج، سرعت باد (wind speed)، سن پرنده و تراکم گله (stocking density) بلند تغییر می‌کند. به دلیل تغییر مداوم شرایط، دستیابی به حداقل نرخ تهویه (minimum ventilation rate) ایده‌آل دشوار و بلکهم برای حفظ کل گله دشوارتر است. بهترین عملکرد تهویه حداقلی زمانی است که با ترموستات و تایمر کار کند. علائمی که نشان عملکرد درست تهویه انتقالی است عبارتند از:

• تامین اکسیژن متناسب با نیازهای متابولیک طیور
• کنترل رطوبت نسبی
• حفظ شرایط مناسب بستر

همچنین شرکت آویژن نکات کلیدی برای استفاده از تهویه حداقلی به شرح زیر بیان کرده است:

• میزان تهویه حداقلی باید در تمامی زمان‌ها محاسبه شود، نه فقط با سنجیدن هوای بیرون
• تهویه حداقلی در دماهای بالا مناسب نیست، چرا که حرکت کُند و آرامی در سطح طیور دارد. به همین دلیل است که از تهویه حداقلی در زمان جوجه‌ریزی و جوجه‌های جوان، یا شب‌ یا هوای خنک مناسب است.
• تهویه حداقلی توسط یک تایمر تنظیم شود. فن‌ها براساس یک چرخه زمانی کار می‌کنند و نه دما!
• برای اینکه هوای ورودی به سرعت به سمت بالا و سقف کشیده می‌شود، دستیابی به عملکرد صحیح فشار منفی بسیار مهم است.
• بهترین راه برای دستیابی به تعیین بهترین شرایط تنظیمات تهویه حداقلی ارزیابی رفتار طیور و سالن مرغداری است.

برای بررسی عملکرد صحیح تهویه حداقلی باید با فاصله بین 2 تا 3 متر مقابل ورودی‌های تهویه بیاستید.
اگر در طول زمان کار کردن تایمر، جریان هوای سرد احساس کردید، ممکن است ورودی‌ها درست تنظیم نشده باشد. تنظیم نبودن تهویه عواقب زیادی را می‌‌تواند برای مرغداران به دنبال داشته باشد. به همین دلیل تنظیم درست و عملکرد آنها بسیار مهم است. اگر موارد زیر را مشاهده کردید، یعنی باید تعداد تهویه‌های حداقلی را افزایش دهید:

• RH (میزان رطوبت نسبی) به طور غیر طبیعی زیاد است.
• حس خفگی در هوا (هوای دم کرده)
• آمونیاک زیاد است.
• بخار و رطوبت روی خطوط آب ورودی یا دیوارهای مرغداری دیده می‌شود.
• بستر خیس

از طرف دیگر بسته به موارد زیر یعنی باید تعداد تهویه‌های حداقلی را کاهش دهید:

• بستر بسیار خشک
• گردوغبار در فضای مرغداری
• دمای تنظیم شده یک شب روز حفظ نمی‌شود (اما کیفیت هوا قابل قبول است).

اگر توزیع مرغ در سالن مرغداری درست اتفاق نیافتاده است، احتمال موارد زیر وجود دارد:

• نشست هوای سرد
• تنظیم نادرست ورودی‌های هوا
• از کار افتادن هیتر مرغداری

اگر دمای تنظیم شده درست است ولی پرندگان در یک نقطه جمع شده‌اند، موارد زیر را بررسی کنید:

• دما را با سنسور کنترل چک کنید. تا دمای تنظیم شده (Set-point temperature) خیلی پایین نباشد.
• اگر در پرندگان نشانه‌های گرمایی، همچون استرس و تنش گرمایی طیور را مشاهده می‌کنید، موارد زیر را بررسی کنید:

o خواندن سنسور کنترل
o دمای تنظیم شده خیلی بالا نباشد
o زیاد بودن رطوبت هوا (RH)

یک تصور اشتباه وجود دارد که در فصول و آب و هوای گرم نیازی به اعمال تهویه حداقلی وجود ندارد و سیستم تهویه تابستانی (تهویه تونلی) را می‌توان به جای تهویه حداقلی در سالن برقرار کرد.

مرحله اول تهویه حداقل:

• در مرحله اول هواکش‌ها بدون ترموستات و با تایمر کار می‌کنند.
• هواکش‌های تهویه حداقلی که در مرحله اول استفاده می‌شوند، بایستی با دور ثابت کار کنند.
• ظرفیت هواکش‌هایی که با تایمر کار می‎کنند، بایستی به حدی باشد که هر 8 دقیقه یکبار کل هوای سالن را تعویض کند.

برای دستیابی به تعداد هواکش‌های مورد نیاز سالن مرغداری از فرمول زیر استفاده می‌شود:

حجم سالن ( متر مکعب ) / ظرفیت هواکش‌ها (متر مکعب در دقیقه ) = تعداد هواکش

برای محاسبه حجم سالن مرغداری:

ارتفاع متوسط(متر) * عرض (متر) * طول(متر) = حجم سالن (مترمکعب)

انواع سیستم تهویه و محاسبه تعداد فن مرغداری

یکی از شایع‌ترین کنه‌های که در ایران و بریتانیا یافت می‌شود، کنه کوریوپتس بویس (Chorioptes bovis) است. کنه کوریوپتیک بویس باعث جرب کوریوپتیک می‌شود که معمولا در پاهای عقبی، پستان و پایه دم دیده می‌شود. کنه‌های کوریوپتیک در شرایط مناسب تا 3 هفته زنده می‌مانند و همچنین سایر گونه‌های اهلی مزرعه مثل گوسفند، بز و اسب را نیز درگیر می‌کنند.

برای درمان جرب کوریوپتیک اغلب ماکروسیکلیک‌های لاکتونی (ML) (ایورمکتین، دورامکتین، اپرینومکتین و موکسیدکتین) که به روش تزریقی یا تزریقی زیرجلدی برای درمان مناسب هستند. همچنین استفاده از ایورمکتین به شیوه موضعی برخی مواقع درمان موفقیت‌آمیز در برابر بیماری جرب کوریوپتیک داشته است. اما در عین حال مواردی بوده که این دارو پاسخگویی به بیماری نداشته است. استفاده از سایر داروها و کنه کش‌ها (acaricides) در درمان جرب کوریوپتیک در گاوهای شیری، به دلیل دوره‌های نگهداری (the need to observe withholding periods) مصرف دارو محدود شده است.
درمان جرب کوریوپتیک در دام:

• داروهای تزریقی:

o ماکروسیکلیک‌های لاکتونی (ML)
o ایورمکتین
o دورامکتین
o اپرینومکتین
o موکسیدکتین

• داروهای موضعی:

o ایورمکتین (در برخی موارد)

• کنه‌کش‌ها:

o استفاده از کنه کش‌ها در گاوهای شیری محدود است.

این مقاله یک مقاله کامل درباره جرب و کنه در گاو است که می توانید در وبلاگ سایت جهان کاوه مطالعه کنید.

سوالی که اینجا مطرح می ‌شود، این است که آن جوجه‌های یک روزه از کجا می‌آیند؟
تخم جوجه‌های گوشتی (متفاوت از تخم مرغ تخمگذار و یا تخم مرغ‌های موجود در بازار است)، طی فرآیند ویژه‌‌ی جوجه‌کشی می‌‌شوند که به آن هچری می‌گویند. طی فرآیند ویژه‌‌ی جوجه‌کشی می‌‌شوند که به آن هچری می‌گویند. در واقع مزارع پرورش مرغ گوشتی، جوجه‌های گوشتی خود را از این مزارع تهیه می‌کنند.
نوع پرورش و تغذیه جوجه‌های والد متفاوت از جوجه گوشتی است. این جوجه‌ها حدودا در 26 هفتگی تخمگذاری می‌کنند، و تا 35 تا 40 هفته دیگر (تا حدود یک سال و 3 ماهگی) به تخم گذاری ادامه می‌دهند. این مزارع دارای سیستم جمع‌آوری خودکار تخم هستند، تخم‌ها در یک جعبه لانه (nest box) روی یک نوار نقاله (a conveyor belt) به ایستگاه جمع آوری تخم منتقل می‌شوند.
تخم های جوجه کشی چندین بار در روز جمع آوری می‌شوند. بعد از گرفتن تخم‌ها، آنها در انکوباتور قرار می‌گیرند تا در آنجا گرم نگهداشته شوند. در .واقع انکوباتر کل فرآیند جوجه‌کشی ستر و هچر انجام می‌دهد. یعنی همانطور که در ابتدا بیان شد، تخم‌ها اول در ستر قرار می‌گیرند. این تخم‌های جوجه گوشتی در یک اتاق با دمای کنترل شده نگهداری می‌شوند؛ تا زمانی که بتوانند به هچر فرستاده شوند.
هچری یک تا دو بار در هفته تخم‌های جوجه کشی (hatching eggs) را از مزرعه پرورش تخم مرغ گوشتی می‌گیرد.

دستگاه جوجه کشی یا انکوباتور چگونه کار می‌کند؟

در روش سنتی، مرغ مادر در زمان خوابیدن روی تخم‌های نطفه دار (زمان کِرچ) در تلاش است تا شرایط مطلوب دما، رطوبت و اکسیژن رسانی را تامین کند و هر چند وقت یکبار تخم‌ها را با منقار خود می‌چرخاند. دستگاه جوجه کشی یا همان انکوباتور در واقع همین شرایط را به شیوه سنتی فراهم می‌کند. در واقع دستگاه انکوباتور گرمایش، سرمایش، تهویه برای حفظ رطوبت هوا و سطح دی‌اکسیدکرین را فراهم می‌کند. فراهم سازی این شرایط برای هر تخم در هچر بسیار دقیق و خاص است.

مضرات روش جوجه کشی در سالن جوجه کشی یا دستگاه انکوباتور

در سالن‌های جوجه کشی، جوجه‌ها 48 ساعت پس از تولد، بدون آب و غذا در مزرعه جوجه گوشتی وارد می‌شوند. در این روش حتی قوی‌ترین جوجه‌ها نیز ضعیف می‌شوند. جوجه‌ها در 4 روز اول تولد خود قادر به تنظیم دمای بدن خود نیستند.
جوجه‌ها با کیسه زرده از تخم بیرون می‌آیند که مواد مغذی را برای جوجه تامین می‌کند. محتویات زرده سرشار از چربی و پروتئین است، اما کربوهیدرات بسیار کمی دارد. کاهش کربوهیدارات یا گلوکونوژنیک به دلیل ناشنا بودن طولانی مدت جوجه، می‌تواند منجر به بیماری متابولیکی کتوز در آنها ‌شود. کاهش وزن بدن به دلیل قرار دادن دیرهنگام یا سوء تغذیه نیز ممکن است، بر رشد اولیه عضلات تأثیر بگذارد. این اثرات نامطلوب تا سن بازاریابی و کاهش عملکرد گوشت ادامه می‌یابد. به همین دلیل در این روش پرورش، به محض ورود جوجه‌ها به سالن فارم گوشتی، دان، آب، مواد الکترولیتی و ویتامین‌های لازم را در اختیار آنها قرار می‌دهند.
به غیر از موارد ذکر شده، رشد و پرورش جوجه‌ها بسیار به دما و هوای مرغداری بستگی دارد. دمای هوا، سرعت هوا و رطوبت مناسب به کیفیت بهتر تخم مرغ‌ها و شکست کمتر آنها کمک می‌کند.

برای آشنایی با روش نوین جوجه کشی در سالن جوجه گوشتی می توانید مقاله زیر را بطور کامل مطالعه فرمایید.

جوجه کشی و هچ | مراحل جوجه کشی و جوجه‌ریزی در مزرعه مرغ گوشتی

اولین بار شیوع بالینی بیماری مارک در بوقلمون‌، با مرگ و میر 40 تا 80% ناشی از تومورها، از سن 8 تا 17 هفتگی در فرانسه، اسرائیل و آلمان گزارش شد. ویروس بیماری مارک (MDV) ممکن است در هر سنی سبب بیماری طیور شود. حتی جنین در تخم نیز ممکن است به بیماری مارک آلوده شود. این بیماری بعلت سن کشتار پایین، در جوجه‌های گوشتی شایع نیست.

شایع‌ترین سن درگیری به بیماری مارک در رفرنس‌های مختلف، 3 هفتگی و در برخی 6 هفتگی گزارش شده است. بروز بیماری مارک در گله‌های تجاری کاملاً متغیر است و به موارد زیر بستگی دارد:

• سویه و دوز ویروس
• سن در معرض قرار گرفتن
• آنتی بادی مادر
• جنسیت میزبان و ژنتیک
• سویه و دوز ویروس واکسن
• چندین عامل محیطی از جمله استرس

انتشار بیماری مارک طیور

ویروس بیماری مارِک در هر جای که جوجه‌ها در حال پرورش هستند، بروز می‌کند. ویروس هرپس بسیار عفونی است و پس از ورود به گله واکسینه نشده، به سرعت انتشار پیدا می‌کند. جوجه‌های آلوده تا پایان عمر خود ویروس انتشار می‌دهد. ویروس از فولیکول‌های پر ریخته و به راحتی در کرک و گرد و غبار پخش، و جوجه از طریق تنفس آلوده می‌شود. همچنین ویروس از طریق بستر آلوده (مدفوع طیور)؛ و تجهیزات و لباس‌های کارکنان مرغداری را نیز آلوده می‌کند. این ویروس از چندین ماه تا حتی بیش از یکسال در دمای اتاق می‌تواند حتی با وجود معدوم سازی یا خارج کردن تمامی طیور آلوده، می‌تواند زنده بماند. ویروس بیماری مارک به صورت عمودی (vertically transmitted) منظور از مادر به فرزند منتقل نمی‌شود. همچنین خوشبختانه این ویروس قابل انتقال به انسان نیست.

در صورتی که سالن‌‌های نگهداری نزدیک هم باشد، بسیار مهم است که حتما گله جدید واکسینه شده و جوجه مرغ‌ها در قرنطینه کامل قرار گرفته باشند. ذکر این نکته نیز بسیار مهم است از آنجایی که بیماری مارک از طریق، دست، لباس، کفش، مو و پوست کارکنان می‌تواند منتقل و انتشار یابد، رعایت شرایط ضدعفونی و تعویض لباس الزامی است

در وبلاگ سایت جهان کاوه افق خزر بطور کامل در مقاله مارک مرغ درباره این بیماری توضیح داده شده است.