دام و طیور

عامل بیماری گامبورو، ویروس بورس عفونی است که جوجه‌های جوان را درگیر می‌کند. این بیماری اولین بار در منطقه گامبورو (Gumboro)، ایالت دلاور (Delaware)، آمریکا شناخته شد. این بیماری از گونه Birnavirus است که سلول‌های لنفاوی درون بورس کلوآکال (the cloacal bursa)، لوزه‌ها و طحال را درگیر می‌کند. درگیری ویروس بورس با بورس کلوآکال موجب می‌شود تا سطح ایمنی بدن پرنده پایین آمده و حتی منجر به مرگ آن ‌شود.

بورس فابریسیوس یک غده کوچیک سفید رنگ است که در قسمت انتهایی دستگاه گوارش پرنده قرار دارد. بورس فابریسیوس (لاتین: bursa cloacalis یا bursa fabricii) یک اندام تخصصی است که برای رشد سلول B (بخشی از سیستم ایمنی بدن) ضروری است و فقط در بدن پرندگان وجود دارد. در بورس، سلول‌های بنیادی ویژگی‌های سلول‌های B بالغ و با قابلیت ایمنی را بدست می‌آورند. بورس در پرندگان جوان فعال است و پس از حدود 6 ماه آتروفی می‌شود (تقلیل می‌رود). در سال 1956، بورس گلیک (Bruce Glick) اثبات کرد که با برداشتن بورس در جوجه‌های تازه از تخم خارج شده، تولید آنتی بادی در بدن به شدت مختل می‌شود. در واقع اینگونه می‌توان گفت که وجود بورس در بدن پرندگان برای تولید آنتی بادی بسیار ضروری است. چرا که در طول دوره جنینی و 10 هفته اول زندگی جوجه، سلول‌های سیستم ایمنی پس از تولید در اندام لنفاوی مختلف وارد بورس فابرسیوس می‌شوند. پس از آن در این اندام برای مقابله با عوامل بیماری‌زا پادتن تولید می‌کنند.

حال اگر در همان هفته‌های اول تولد، جوجه مبتلا به عفونت بورس عفونی شود، تکثیر ویروس باعث تخریب بورس فابرسیوس می‌شود. در نتیجه بورس فایرسیوس توانایی برنامه‌ریزی برای لنفوسیت‌ها و مقابله با بیماری را از دست می‌دهد که ضعف ایمنی بدن را به دنبال دارد. به همین دلیل بیماری گامبورو به ویروس ایدز مرغ نیز شناخته می‌شود.

بنابراین اگر بتوان بورس فابرسیوس را حداقل تا هفته سوم زندگی در برابر بیماری‌ها محافظت نمود، آنگاه میزان لنفوسیت‌های بالغ و برنامه‌ریزی شده به اندازه کافی تولید شده و اثرات سرکوب سیستم ایمنی توسط بیماری بورس عفونی به حداقل خواهد رسید.

روش‌های انتقال بیماری گامبورو و علل ابتلا به بیماری بورس عفونی

ناقلین این بیماری طیف وسیعی را درگیر می‌کنند، از جمله پرندگان وحشی، حیوانات موذی و محیط و وسایل آلوده.  بیماری بورس عفونی از طریق مدفوع، آب و خوراک آلوده پخش می‌شود. از طرفی مدرکی دال بر انتقال بیماری گامبورو از والد به جوجه ها وجود ندارد. همچنین خوشبختانه تا به امروز موردی دال بر بیماری گامبورو در انسان دیده نشده است. در ابتدا این بیماری عمدتا گله‌های جوجه گوشتی را هدف قرار می‌داد. در سال 1987 در اروپا سویه‌ای خطرناک از این بیماری ظاهر شد که گله‌های مولد را نیز به شدت درگیر می‌کرد. امروزه بصورت گسترده براساس میزان در معرض ویروس بودن، گله‌ها واکسینه می‌شوند. بخصوص گله‌های که تحت قرنطینه بالا نگهداری می‌شوند، و در معرض این بیماری نبوده‌اند. در بین نژادهای مرغ گوشتی نژاد لگهورن (Leghorn) ایتالیایی مقاومت کمتری در برابر بیماری گامبورو دارد و تا 18 هفتگی مستعد (susceptible) بیماری است.  پرندگان مسن‌تر در برابر این بیماری مقاوم‌تر هستند. چرا که همانطور که قبلا بیان شد، بورس در بدن آنها به همراه رشد و تکامل بدن طیور آتروفی می‌شود. ویروس بورس ظرف 10 تا 14 روز از پرندگان آلوده دفع می‌شود.

در دانمارک مطالعات زیادی در باب بیماری‌های تحت بالینی همچون IBDV و سایر بیماری‌های ویروسی بر تولید جوجه‌های گوشتی صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد که نژاد، رژیم غذایی، تراکم جمعیت و محتوای خوراک می‌تواند از علل درگیری گله با بیماری گامبورو باشد.

منبع: بیماری گامبورو - علل و درمان

برای تعیین اینکه کدام گزینه هنگام خرید مواد اولیه برای تولیدکنندگان مرغ گوشتی بهترین کارایی را دارد، باید یک سیستم کنترل کیفی بسیار دقیق داشته باشید تا اطمینان حاصل کنید که خوراک از استاندارد بالایی برخوردار است.
هرگونه خطا در خوراک جوجه و مرغ گوشتی نه تنها ممکن است، باعث کند شدن رشد یا بیماری در جوجه ها شود. همچنین حتی می تواند منجر به مرگ و میر در کل گله شود. از طرفی انتخاب کنسانتره درست بنا به خوراکی مصرفی و میزان دوز مصرفی بسیار حائز اهمیت است. جدا از همه حرف های زده شده سایز دان نیز بنا به سن پرنده باید مناسب باشد. همچنین باتوجه به کوتاه بودن دوره پرورش مرغ گوشتی و نیازمندی های آن در مراحل مختلف پرورش و تولید مدیریت تغذیه طیور و جیره غذایی آنها بسیار مهم است.
به همه دلایل ذکر شده استفاده از دان کامل دارای چندین مزیت است. از مزایای خوراک کامل به موارد زیر می توان اشاره کرد:

1- از آنجایی که دیگر نیاز به مخلوط کردن مواد با هم ندارید:

• در زمان صرفه جویی می شود.
• کار با آن به نسبت کنسانتره آسان تر است.
• باعث کاهش هزینه نیروی کار می شود.

2- دور ریز کمتر خوراک کامل به دلیل فرم پلت.
3- مخلوط این خوراکها در قیاس با خوراکهای مش یا خوراک مخلوط با کنسانتره یک دست و همگن است، و در نتیجه مرغ های گوشتی پرورش یکدست دارند.
4- این خوارک ها برای سنین مختلف جوجه در نظر گرفته شده تا مواد مناسب با توجه به سن مرغ به آن برسد. این محصولات برای یک دوره کامل پرورش در کارخانه های مختلف با اسمهای مختلف قابل دسترسی است. برای مثال یکی از بهترین خوراک های مرغ گوشتی در بازار برای شرکت جهان کاوه است که نام محصولاتش برای یک دوره کامل پرورش مرغ گوشتی به شرح زیر است:
سوپر استارتر(دان آغازین)، استارتر (پیشدان)، میان دان1(رشد1)، میان دان 2 (رشد2)، فینیشر (پسدان)
5- فرمولاسیون این خوراک ها زیر نظر متخصصین نوشته شده، تا بهترین ضریب تبدیل را نیز داشته باشد تا هزینه ها را کاهش و سودهی را برای مرغدار بیشتر کند.

نتیجه گیری

در یک فارم جوجه کشی رسیدن به بهترین شرایط برای جوجه های گوشتی بسیار مهم است. تنها در مدت چند هفته، پرندگان باید در اوج خود باشند تا مرغدار به پایین ترین ضریب تبدیل و نرخ مرگ و میر برسد. همانطور که در مقاله بررسی کردیم، استفاده از خوراک کامل برای طیور گوشتی به صرفه تر و بهتر از کنسانتره است. در شرکت جهان کاوه افق خزر ما نیازهای جوجه گوشتی فارم شما را درک می کنیم. به همین دلیل ما فقط از مواد با کیفیت همچون ذرت برزیلی و سویای آرژانتینی در تولید خوراک مرغ گوشتی استفاده می کنیم. یک رژیم غذایی کامل با تمام ویتامین ها، مواد معدنی و اسیدهای آمینه مهم. همچنین مصرف دان پیشنهادی را در زیر برای شما ارائه کرده ایم. استفاده از مواد مرغوب، بر کیفیت گوشت خوشمزه و خالص، با کمترین افت لاشه بهترین نرخ سوددهی هم برای مرغدار و هم کشتارگاه را دارد.

منبع: سایت جهان کاوه افق خزر

مدیریت حیوانات برای جلوگیری از تنش گرمایی دام در فصول گرم، نیاز به برنامه‌ریزی اصولی و درست دارد. در یک تحقیق در ژورنال The Lancet Planetary Health به این موضوع اشاره کرده است که تلفات در اکثر مناطق گرمسیر بسیار بیشتر از مناطق آب و هوایی متعادل است. به همین دلیل توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی، ایجاد یک برنامه‌ریزی دقیق برای اطمینان از شرایط حیوانات همچون، سایه و آب کافی در روزهای گرم ضروری است.

تنش گرمایی دام چیست

استرس گرمایی در دام، تاثیر تغییرات آب و هوایی بر دام‌های اهلی است که در هر دو سیستم پرورش دامداری صنعتی و سنتی اتفاق می‌افتد. در دماهای بالاتر از دمای بدن دام، تنش و استرس گرمایی (Heat stress) بر وزن‌گیری حیوان، تولید شیر و باروری آن تاثیر به سزایی می‌گذارد. همچنین بر روی رفاه حیوانات، و بهره‌وری تاثیر منفی دارد.

مسئولیت حفظ رفاه و مراقبت از حیوانات در چنین شرایطی با صاحبان و کارگران دامداری است. این مراقبت‌ها شامل برنامه‌ریزی زیرساخت‌های مزرعه ازجمله ایجاد سایه بان، تهویه مناسب، نقاط دسترسی آب خنک برای دام و … است. همچنین حیوانات باید در طول روز برای علائم استرس گرمایی بررسی و معاینه شوند. همچنین با انجام چند دستورالعمل ساده می‌توان این جریان را به حداقل رساند.

“تامین فراوان آب خنک و تمیز به همراه سایه‌بان برای حیوانات ضروری است.”
درمان استرس گرمایی در دامداری

اگر علائم استرس گرمایی را در دام خود تشخیص دادید، اقدامات زیر را جهت خنک کردن و پایین آوردن دمای حیوان انجام دهید:

• فوراً حیوان را به جای خنک منتقل کنید. در صورتی که حیوان توان جابه جایی ندارد، خودتان آنها را جابه جا کنید.
• مقدار زیادی آب خنک و تمیز به آنها بدهید. دام (گاو یا گوسفند و..) تشویق کنید تا کمی آب بنوشد.
• حیوان را خنک کنید. آب را روی بدن حیوان اسپری کنید. یا با حوله‌های مرطوب روی بدن آنها بگذارید.
• از تهویه استفاده کنید. با تهویه یا هر وسیله دیگری که می‌توانید جریان هوا را بیشتر کنید.
• با دامپزشک تماس بگیرید. در نهایت اگر شرایط دام بهبود نیافت، حتما با دامپزشک مشورت کنید.

منبع: استرس و تنش گرمایی دام - جهان کاوه

دستگاه جوجه کشی یا انکوباتور چگونه کار می‌کند؟

در روش سنتی، مرغ مادر در زمان خوابیدن روی تخم‌های نطفه دار (زمان کِرچ) در تلاش است تا شرایط مطلوب دما، رطوبت و اکسیژن رسانی را تامین کند و هر چند وقت یکبار تخم‌ها را با منقار خود می‌چرخاند. دستگاه جوجه کشی یا همان انکوباتور در واقع همین شرایط را به شیوه سنتی فراهم می‌کند. در واقع دستگاه انکوباتور گرمایش، سرمایش، تهویه برای حفظ رطوبت هوا و سطح دی‌اکسیدکرین را فراهم می‌کند. فراهم سازی این شرایط برای هر تخم در هچر بسیار دقیق و خاص است.

مضرات روش جوجه کشی در سالن جوجه کشی یا دستگاه انکوباتور

در سالن‌های جوجه کشی، جوجه‌ها 48 ساعت پس از تولد، بدون آب و غذا در مزرعه جوجه گوشتی وارد می‌شوند. در این روش حتی قوی‌ترین جوجه‌ها نیز ضعیف می‌شوند. جوجه‌ها در 4 روز اول تولد خود قادر به تنظیم دمای بدن خود نیستند.
جوجه‌ها با کیسه زرده از تخم بیرون می‌آیند که مواد مغذی را برای جوجه تامین می‌کند. محتویات زرده سرشار از چربی و پروتئین است، اما کربوهیدرات بسیار کمی دارد. کاهش کربوهیدارات یا گلوکونوژنیک به دلیل ناشنا بودن طولانی مدت جوجه، می‌تواند منجر به بیماری متابولیکی کتوز در آنها ‌شود. کاهش وزن بدن به دلیل قرار دادن دیرهنگام یا سوء تغذیه نیز ممکن است، بر رشد اولیه عضلات تأثیر بگذارد. این اثرات نامطلوب تا سن بازاریابی و کاهش عملکرد گوشت ادامه می‌یابد. به همین دلیل در این روش پرورش، به محض ورود جوجه‌ها به سالن فارم گوشتی، دان، آب، مواد الکترولیتی و ویتامین‌های لازم را در اختیار آنها قرار می‌دهند.
به غیر از موارد ذکر شده، رشد و پرورش جوجه‌ها بسیار به دما و هوای مرغداری بستگی دارد. دمای هوا، سرعت هوا و رطوبت مناسب به کیفیت بهتر تخم مرغ‌ها و شکست کمتر آنها کمک می‌کند.

منبع: سالن جوجه کشی یا دستگاه انکوباتور